Oprócz łączenia się spółek, spółki kapitałowe mogą ulec także w praktyce podziałowi. Tutaj zasada jest taka, iż spółkę kapitałową można podzielić na dwie albo więcej spółek kapitałowych. Nie jest dopuszczalny natomiast podział spółki akcyjnej, jeżeli kapitał zakładowy nie został pokryty w całości. Inaczej jest w przypadku spółki osobowej, gdyż każda spółka osobowa w polskim porządku prawnym nie podlega podziałowi. Instytucja prawna podziału spółek została zastrzeżona zatem tylko dla spółek kapitałowych. Trzeba także podkreślić, że nie może być dzielona również spółka w likwidacji, która rozpoczęła podział majątku, ani spółka w upadłości.

Podział spółek kapitałowych - sposoby

Podział spółki kapitałowej może być dokonany na jeden z czterech sposobów:

1)     przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na inne spółki za udziały lub akcje spółki przejmującej, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej (czyli tzw. podział przez przejęcie),

2)     przez zawiązanie nowych spółek, na które przechodzi cały majątek spółki dzielonej za udziały lub akcje nowych spółek (czyli tzw. podział przez zawiązanie nowych spółek);

3)     przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na istniejącą i na nowo zawiązaną spółkę lub spółki (czyli tzw. podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki),

4)     przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą spółkę lub na spółkę nowo zawiązaną (czyli tzw. podział przez wydzielenie).

Spółka dzielona zostaje w tym wypadku rozwiązana bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego w dniu wykreślenia jej z rejestru (czyli tzw. dzień podziału). W tym wypadku także dochodzi do tzw. sukcesji uniwersalnej praw. Spółki przejmujące lub spółki nowo zawiązane powstałe w związku z podziałem wstępują bowiem z dniem podziału bądź z dniem wydzielenia w prawa i obowiązki spółki dzielonej, określone w planie podziału.

Na spółkę przejmującą lub spółkę nowo zawiązaną przechodzą także zezwolenia, koncesje oraz ulgi, pozostające w związku z przydzielonymi jej w planie podziału składnikami majątku spółki dzielonej, a które zostały przyznane spółce dzielonej, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej. Z dniem podziału bądź z dniem wydzielenia wspólnicy spółki dzielonej stają się zaś wspólnikami spółki przejmującej wskazanej w planie podziału.

Plan podziału spółki

W tym wypadku najważniejszym dokumentem jest plan podziału. Plan podziału spółki wymaga pisemnego uzgodnienia między spółką dzieloną a spółką przejmującą, a w przypadku podziału przez zawiązanie nowej spółki plan podziału sporządza w formie pisemnej spółka dzielona. Plan podziału jest czynnością prawną dwustronną (lub wielostronną) albo jednostronną, w zależności od tego, czy obok spółki dzielonej w podziale uczestniczy spółka istniejąca, czyli spółka przejmująca. Taki plan podziału powinien zawierać co najmniej:

a)     typ, firmę i siedzibę każdej ze spółek uczestniczących w podziale,

b)     stosunek wymiany udziałów lub akcji spółki dzielonej na udziały lub akcje spółek przejmujących bądź spółek nowo zawiązanych i wysokość ewentualnych dopłat,

c)     zasady dotyczące przyznania udziałów lub akcji w spółkach przejmujących lub w spółkach nowo zawiązanych,

d)     dzień, od którego udziały lub akcje wymienione w pkt 3 uprawniają do uczestnictwa w zysku poszczególnych spółek przejmujących bądź spółek nowo zawiązanych,

e)     prawa przyznane przez spółki przejmujące lub spółki nowo zawiązane wspólnikom oraz osobom szczególnie uprawnionym w spółce dzielonej,

f)      szczególne korzyści dla członków organów spółek, a także innych osób uczestniczących w podziale, jeżeli takie zostały przyznane,

g)     dokładny opis i podział składników majątku (aktywów i pasywów) oraz zezwoleń, koncesji lub ulg przypadających spółkom przejmującym lub spółkom nowo zawiązanym,

h)     podział między wspólników dzielonej spółki udziałów lub akcji spółek przejmujących lub spółek nowo zawiązanych oraz zasady podziału.

Do planu podziału należy dołączyć także odpowiednie dokumenty takie jak m.in. projekt uchwały o podziale, projekt zmian umowy lub statutu spółki przejmującej lub projekt umowy lub statutu spółki nowo zawiązanej oraz inne, wskazane w art. 534 § 2 ustawy. W tym wypadku także plan podziału powinien być zgłoszony do sądu rejestrowego spółki dzielonej lub spółki przejmującej, a zarządy spółki dzielonej i każdej spółki przejmującej sporządzają pisemne sprawozdanie uzasadniające podział spółki, jego podstawy prawne i ekonomiczne. Jest to zatem procedura zbliżona do łączenia się spółek.

Następnie plan podziału należy poddać badaniu biegłego w zakresie poprawności i rzetelności, biegłego tego wyznacza sąd rejestrowy. Biegły, w terminie określonym przez sąd, nie dłuższym jednak niż dwa miesiące od dnia jego wyznaczenia, sporządza na piśmie szczegółową opinię i składa ją wraz z planem podziału sądowi rejestrowemu oraz zarządom spółek uczestniczących w podziale. W tym wypadku także jeżeli wszyscy wspólnicy każdej ze spółek uczestniczących w podziale wyrazili zgodę, nie jest wymagane badanie planu podziału przez biegłego i jego opinia.

W tym wypadku zarządy uczestniczących w podziale spółek powinny zawiadomić wspólników dwukrotnie, w odstępie nie krótszym niż dwa tygodnie, w sposób przewidziany dla zwoływania zgromadzeń wspólników lub walnych zgromadzeń, o zamiarze dokonania podziału spółki dzielonej i przeniesienia jej majątku na spółki przejmujące bądź spółki nowo zawiązane, w terminie nie później niż na sześć tygodni przed planowanym dniem powzięcia uchwały o podziale.

Uchwała o podziale spółki

Także oczywiście podejmowana jest uchwała o podziale spółki - podział spółki wymaga uchwały zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki dzielonej oraz każdej spółki przejmującej, powziętej większością trzech czwartych (3/4) głosów, przedstawiających co najmniej połowę kapitału zakładowego, chyba że umowa albo statut spółki przewidują surowsze warunki. Potem zarząd każdej ze spółek uczestniczących w podziale powinien zgłosić do sądu rejestrowego uchwałę o podziale spółki w celu wpisania do rejestru wzmianki o takiej uchwale ze wskazaniem, czy spółka uczestnicząca w podziale jest spółką dzieloną, spółką przejmującą, czy spółką nowo zawiązaną.

Wreszcie, ogłoszenie o podziale spółki jest dokonywane na wniosek spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej.