Umowa zlecenie często bywa porównywana, a nawet mylona z umową o dzieło z uwagi na możliwie podobny zakres przedmiotowy. Odpowiedzialność w zakresie umowy zlecenia oparta jest jednakże na zasadzie starannego działania (art. 355 § 1 KC), a w świadczeniu usługi rozłożonej w czasie istnieje związek wynagrodzenia z ilością, jakością i rodzajem usługi.

Umowa zlecenia  - charakter 

W zakresie umowy zlecenia nie jest zatem o tyle ważny sam efekt, jak w przypadku umowy o dzieło, a liczy się staranny charakter działania. Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Stronami umowy są zatem przyjmujący zlecenia i dający zlecenie. Przedmiotem umowy zlecenia może być np. opieka nad dzieckiem, wprowadzenie danych do systemu elektronicznego, ochrona danego wydarzenia oraz wiele innych.

Przy zawarciu umowy nie ma konieczności zachowania szczególnej formy. Umowa zlecenia jest umową o świadczenie usług, a stosunek zlecenia oparty jest na wzajemnym zaufaniu stron. Przyjmujący zlecenie powinien bowiem udzielać dającemu zlecenie potrzebnych wiadomości o przebiegu sprawy, a po wykonaniu zlecenia lub po wcześniejszym rozwiązaniu umowy złożyć mu sprawozdanie. Powinien mu również wydać wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym. Dający zlecenie powinien natomiast zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia, wraz z odsetkami ustawowymi. Możliwe jest także udzielenie odpowiedniej zaliczki na poczet wykonania danej umowy.

Umowa ta ma także odpłatny charakter - jeżeli bowiem ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie, zwykle dopiero po wykonaniu zlecenia. Umowa zlecenia to  umowa konsensualna, nazwana oraz często stosowana jest niejako ,,zamiast” umowy o pracę, będąc nawet nazywaną ,,umową śmieciową”, gdyż nie gwarantuje przyjmującemu zlecenie takich praw oraz uprawnień jak pracownikowi.

Może być ona wykonywana także przez kilka osób – wówczas ich odpowiedzialność jest solidarna. Zasadą jest, że przyjmujący zlecenie powinien wykonać zlecenie zgodnie z postanowieniami umowy, jednak posiada dowolność w zakresie podejmowanych środków czy też czasu działania. Przyjmujący zlecenie może bez uprzedniej zgody dającego zlecenie także odstąpić od wskazanego przez niego sposobu wykonania zlecenia, jeżeli nie ma możności uzyskania jego zgody, a zachodzi uzasadniony powód do przypuszczenia, że dający zlecenie zgodziłby się na zmianę, gdyby wiedział o istniejącym stanie rzeczy.

Umowa zlecenia - wybrane zagadnienia, elementy

Możliwe jest także dalsze powierzenie wykonania umowy zlecenia osobie trzeciej.  Może to jednak nastąpić tylko, jeśli wynika t z umowy lub ze zwyczaju albo gdy przyjmujący zlecenie jest do tego zmuszony przez okoliczności. W wypadku takim obowiązany jest on zawiadomić niezwłocznie dającego zlecenie o osobie i o miejscu zamieszkania swego zastępcy i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy.

Zgodnie zaś z art. 746 § 1 KC, dający zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Powinien jednak zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia. Przyjmujący zlecenie także może je wypowiedzieć w każdym czasie - jednakże gdy zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny za szkodę. Umowa zlecenie może także wygasnąć - w braku odmiennej wygasa ona wskutek śmierci przyjmującego zlecenie albo wskutek utraty przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych. W braku odmiennej umowy zlecenie nie wygasa jednak ani wskutek śmierci dającego zlecenie, ani wskutek utraty przez niego zdolności do czynności prawnych. Jeżeli w razie śmierci dającego zlecenie bądź utraty przez niego zdolności do czynności prawnych stosunek prawny zlecenia nie wygasa, to wówczas w miejsce dającego zlecenie wstępują spadkobiercy bądź też w imieniu dającego zlecenie działa przedstawiciel ustawowy. Zasadą jest także, że roszczenia z tytułu tej umowy przedawniają się z upływem dwóch lat.

Umowa zlecenia posiada odpowiednie elementy takie jak określenie daty i miejsca, stron umowy, tytułu umowy, momentu rozpoczęcia i zakończenia jej trwania, przedmiot umowy (np. Dający zleca, a Przyjmujący zlecenie przyjmuje zlecenie polegające na doradztwie w zakresie prawa cywilnego przy realizacji danej inwestycji), zasady ustalania wynagrodzenia, zakres współpracy między stronami, miejsce wykonania zleceania, a także inne dodatkowe postanowienia.