Jedną z najprostszych form zamówienia wykonania określonej pracy jest umowa o dzieło. Zawarcie umowy o dzieło polega na tym, że przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Przy czym w jej przypadku liczy się nie wkład pracy, jaką włożył w jej realizację wykonawca, a to, co w jej wyniku zostało stworzone.

Jakiego dzieła może taka umowa dotyczyć
Możliwości jest tu dość dużo, przedmiotem umowy o dzieło może być bowiem napisanie artykułu dziennikarskiego, scenariusza, programu, stworzenie strony internetowej dla danej firmy, napisanie książki, wykonanie rzeźby, mebla, fotografii, bądź namalowanie obrazu.
W zamian zamawiający deklaruje w umowie wynagrodzenie za wykonanie pracy. Może ono mieć formę ryczałtu lub wynagrodzenia kosztorysowego.
Umowa o dzieło jest korzystna dla zlecającego wykonanie dzieła, bo nie musi odprowadzać żadnych składek ZUS - zleceniobiorca nie jest bowiem objęty ani ubezpieczeniami społecznymi, ani zdrowotnym. Umowa o dzieło może zostać zawarta z własnym pracodawcą lecz wówczas jest ona objęta obowiązkiem ubezpieczeń społecznych.
Wyjątkiem jest sytuacja, gdy pracodawca zawiera umowę o dzieło z własnym pracownikiem, przebywającym na urlopie macierzyńskim, wychowawczym lub bezpłatnym. Umowa o dzieło jest natomiast opodatkowana. Jeśli jej kwota nie przekracza 200 zł brutto, stosuje się tzw. zryczałtowany podatek.
Odliczany jest wówczas podatek w wysokości 18 proc. bez uwzględnienia kosztów uzyskania przychodu. We wszystkich umowach o dzieło zawartych na kwotę powyżej 200 zł brutto zaliczka na podatek dochodowy wynosi 18 proc. lub po przekroczeniu rocznych dochodów ponad 85 528 zł – 32 proc. W tradycyjnej umowie o dzieło stosowane są koszty uzyskania przychodu w wysokości 20 proc., natomiast w przypadku umowy o dzieło z prawami autorskimi, koszty uzyskania przychodu wynoszą 50 proc.

Umowa o dzieło - kiedy może być zawarta?
By doszło do zawarcia umowy, strony muszą w niej zaznaczyć, kto ją zawiera i co w jej wyniku ma zostać stworzone, w jaki sposób zleceniodawca odbierze i wykorzysta dzieło, sposób rozliczenia i rozwiązania umowy o dzieło. Okres wykonywania dzieła może zostać ustalony na dowolny okres. Umowa o dzieło na czas nieokreślony nie może być zawarta, bo oznaczałoby to, że choć istnieje przedmiot umowy, wykonawca dzieła może je wykonywać w nieskończoność. Nie jest natomiast wymagane podanie w umowie daty wydania dzieła.
W zależności od potrzeb stron i przedmiotu umowy, każda umowa może brzmieć nieco inaczej. Zawsze jednak Obie strony muszą zostać określone w umowie w sposób niebudzący wątpliwości co do ich tożsamości prawnej. W przypadku firmy podaje się zatem jej pełną nazwę, NIP, adres, KRS (jeśli spółka), a w przypadku osoby fizycznej imię nazwisko i pesel oraz adresu zamieszkania.

Umowa o dzieło - wypowiedzenie
Umowy o dzieło nie może wypowiedzieć żadna ze stron, jednak w określonych przypadkach strony mogą zrezygnować z wykonania dzieła. Może do tego dojść np. w sytuacji, gdy zamawiający nie dostarcza niezbędnych materiałów lub nie odpowiada na pytania dotyczące realizacji zadania. Przyczyną może też być zbyt niskie wynagrodzenie w stosunku do nakładu pracy.
Zamawiający ma prawo odstąpić od umowy w dowolnej chwili – np. jeśli dzieło zawiera wady, których nie da się usunąć, wykonawca spóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła w sposób tak istotny, że bardzo prawdopodobne jest, że nie ukończy dzieła w przewidzianym w treści umowy terminie, wykonawca tworzy dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową i nie reaguje na wezwanie zamawiającego do zmiany sposobu wykonania bądź naprawy spowodowanych wad, dzieło nie zostało ukończone. Jedyny warunek, jaki musi spełnić, to wypłacenie wynagrodzenia – pomniejszonego o kwotę zaoszczędzoną w związku z brakiem konieczności ukończenia dzieła.
Zgodnie z przepisami osoba wykonująca dzieło ponosi pełną odpowiedzialność za wynik pracy, czyli ewentualne wady wykonanego dzieła, których usunięcia może żądać zlecający. Umowa o dzieło ma duży plus. Jest nim dowolność sposobu wykonania dzieła. Wykonawca może wykonać dzieło w dowolny miejscu i czasie i co ważne, nie musi wykonywać go osobiście. Wszystko to jednak zależne jest od zapisów zawartych w umowie, które mogą narzucać pewne ograniczenia czy metody jego wykonania.
Zazwyczaj umowę o dzieło przygotowuje zamawiający wykonanie dzieła i wysyła ją do wykonawcy. Wypełniona i podpisana umowa o dzieło powinna zostać zarchiwizowana. Po wykonaniu dzieła, zleceniobiorca powinien wystawić rachunek z numerem konta i kwotą brutto i przesłać go do zamawiającego. Na tej podstawie zleceniodawca wypłaca mu wynagrodzenie. Zaliczka na podatek odprowadzana jest przez zamawiającego.