Przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące terminu operują tym pojęciem raz odnosząc je do pewnego punktu w czasie, a kiedy indziej określają nim pewien okres. Ponadto, pojęcie to bywa stosowane w celu określenia zastrzeżenia w treści czynności prawnej, które od nadejścia terminu początkowego albo terminu końcowego uzależnia – odpowiednio – powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej.

O ile konkretna ustawa, orzeczenie sądu, decyzja administracyjna lub czynność prawna nie określa sposobu liczenia terminu, należy go wyznaczać na podstawie następujących zasad zawartych w Kodeksie cywilnym (dalej jako k.c.)

Terminy ustalone w dniach

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z art. 111 § 1 k.c., jeżeli termin jest oznaczony w dniach, termin ten kończy się z upływem ostatniego dnia. Jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło (art. 111 § 2 k.c.).

Terminy ustalone w tygodniach, miesiącach i latach

Z kolei termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach co do zasady kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu (art. 112 k.c.).

Co przy tym istotne, do terminów ustalonych w tygodniach, miesiącach lub latach nie znajduje zastosowania zasada wyrażona w art. 111 § 2 k.c. Oznacza to, że  w przypadku, gdy początek któregoś z wymienionych terminów jest uzależniony od zajścia pewnego zdarzenia, to bieg takiego terminu rozpoczyna się z dniem wystąpienia tego zdarzenia, a nie od następnego dnia po tym zdarzeniu.

Wskazania wymaga również, że z uwagi na konstrukcję kalendarza nie zawsze da się utrzymać zasadę, w myśl której w przypadku terminów oznaczonych w miesiącach lub latach termin kończyłby się z upływem dnia, który datą odpowiadałby początkowemu dniowi terminu, bo takiej daty w ostatnim miesiącu terminu może po prostu nie być – w takich sytuacjach ustawa wskazuje, że upływ terminu następuje w ostatnim dniu tego miesiąca. Wobec tego np. termin miesięczny rozpoczęty 31 stycznia zakończy się z upływem 28 lutego (lub w roku przestępnym – z upływem 29 lutego), termin trzymiesięczny rozpoczęty 31 stycznia zakończy się zaś wraz z upływem 30 kwietnia. Z kolei termin roku rozpoczęty 29 lutego w roku przestępnym zakończy się w kolejnym roku wraz z upływem 28 lutego.

W tym miejscu warto również zaznaczyć, że stosownie do art. art. 113-114 k.c. :

• jeżeli termin jest oznaczony na początek, środek lub koniec miesiąca, rozumie się przez to pierwszy, piętnasty lub ostatni dzień miesiąca;
• termin półmiesięczny jest równy piętnastu dniom;
• jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za dni trzydzieści, a rok za trzysta sześćdziesiąt pięć dni.

Upływ terminu w dzień wolny od pracy lub sobotę

Co zatem w przypadku gdy koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień ustawowo za wolny od pracy lub na sobotę? Zgodnie z art. 115 k.c., w takiej sytuacji, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy, ani sobotą.

W doktrynie prawniczej wskazuje się, że unormowanie to odnosi się do terminów wyznaczonych na wykonanie czynności. Określenie to rozumie się szeroko jako odnoszące się do terminów wyznaczonych na podjęcie określonej aktywności. Może tu chodzić zarówno o czynności prawne prawa materialnego, jak i czynności procesowe, a także podjęcie działań o charakterze faktycznym. Co przy tym istotne, zasada ta nie znajduje zastosowania do terminów, z których upływem następuje utrata określonych uprawnień wynikających ze stosunku prawnego bądź następuje w ogóle wygaśnięcie danego stosunku prawnego.

Brzmienie art. 115 k.c. należy zatem rozumieć w ten sposób, że w przypadku gdy określona czynność (np. złożenie wniosku o uzasadnienie wyroku)  powinna być dokonana do dnia, który jest dniem ustawowo wolnym od pracy (np. niedziela) lub sobotą, to można jej dokonać w następnym dniu roboczym, po dniu wolnym. W sytuacji gdy kilka dni wolnych następuje po sobie termin ulega przesunięciu aż do następnego dnia roboczego.

Przykładowo, jeżeli końcem terminu jest Niedziela Wielkanocna, termin do dokonania czynności przesuwa się do wtorku, z uwagi na to, że Poniedziałek Wielkanocny również jest dniem ustawowo wolnym od pracy.