Praktyka lekarska a podmiot leczniczy? Dokonaj rozsądnego wyboru

 

Wielu lekarzy oraz lekarzy stomatologów staje przed dylematem: założyć gabinet lekarski, czy może podmiot leczniczy? Jakie są różnice, koszty założenia, opodatkowanie i zasady dziedziczenia tych form prowadzenia działalności leczniczej? – na te pytania odpowiada ten artykuł.

 

Podmiot leczniczy a praktyka lekarska - najprościej być pracownikiem!

 

Ogólnie należy powiedzieć, że lekarska praktyka zawodowa jest podstawowym, najczęściej stosowanym wyborem, jakiego dokonują lekarze na początku swojej kariery zawodowej. Jest to forma wykonywania zawodu, od której zaczynało wielu lekarzy, choć nie jest to forma najprostsza. Najprostszą formą jest po prostu zatrudnienie się lekarza na podstawie umowy o pracę w podmiocie leczniczym. W takiej sytuacji, lekarz nie jest zobowiązany do rejestrowania żadnej działalności, ponieważ posiada status pracownika. Niemniej jednak forma zatrudnienia lekarza na podstawie umowy o pracę (z wyłączeniem lekarzy rezydentów) jest obecnie wypierana na rynku przez formę zatrudnienia na podstawie tzw. kontraktu, czyli umowy cywilnoprawnej.

 

Praktyka lekarska - lekarze kontraktowi są większością!
 

Ta forma jest preferowana przez pracodawców (podmioty lecznicze, spzozy, kliniki) z uwagi na brak ograniczeń wynikających z opt-out, norm czasu pracy, przerw w pracy, zejść po dyżurze i innych uprawnień, które przysługują lekarzom-pracownikom. Z punktu widzenia pracodawców, lekarz kontraktowy może pracować więcej i dłużej, a często jest także „tańszy” od lekarza-pracownika, ponieważ na pracodawcy nie ciąży obowiązek odprowadzania składek ZUS i zaliczek na podatek dochodowy. Do lekarza kontraktowego nie stosuje się także wielu wymogów, które chronią pracowników na podstawie prawa pracy. Z drugiej strony lekarze często godzą się na większą odpowiedzialność związaną z pracą na podstawie kontraktu, ponieważ jest to bardziej opłacalne i otrzymują większe wynagrodzenie „na rękę”, niż na podstawie umowy o pracę. Niestety kij ma zawsze dwa końce – z jednej strony kontrakt jest finansowo korzystniejszy, lecz wiąże się z pełną odpowiedzialnością i często niestety wymusza na lekarzu pracę ponad normalne normy, co czasami w praktyce doprowadza do sytuacji patologicznych (praca ponad siły). Jest to szczególnie widoczne teraz, w czasie epidemii Covid-19, gdy w całym systemie ochrony zdrowia, przede wszystkim publicznym, ale także prywatnym, widać olbrzymie braki kadrowe wśród lekarzy i pozostałego personelu medycznego.

 

Praktyka lekarska - na jakiej podstawie lekarze mogą nas leczyć?
 

W pewnym uproszczeniu, lekarz może leczyć w oparciu o:

1. umowę o pracę
2. kontrakt, po założeniu indywidualnej praktyki zawodowej
3. własny gabinet lekarski, po założeniu indywidualnej lub grupowej praktyki zawodowej
4. podmiot leczniczy

 

Przed wyborem formy prowadzenia działalności leczniczej warto zapoznać się z różnicami oraz wadami i zaletami obu form. Na końcu niniejszego artykułu umieściłem proste porównanie tabelaryczne praktyki zawodowej i podmiotu leczniczego, wykazując podstawowe różnice

 
Rodzaje działalności leczniczej - mierz siły na zamiary!
 

Pierwszą rzeczą, na którą lekarz powinien odpowiedzieć przed wyborem formy wykonywania działalności leczniczej, to pytanie: jak wielki chciałbym być? Jeśli lekarz zamierza osobiście świadczyć pracę na podstawie kontraktu lub przyjmować pacjentów w swoim gabinecie, to należy wybrać praktykę zawodową. Jeśli lekarz zamierza stworzyć większe przedsiębiorstwo, w którym zatrudniać będzie innych lekarzy, wówczas należy dokonać wyboru podmiotu leczniczego.

 

Praktyka lekarska, czyli o co pytają lekarze?
 

Jako prawnik obserwuję często, że lekarze świetnie orientują się w technicznych wymogach założenia praktyki lekarskiej lub podmiotu leczniczego, dobrze znają procedury przed Okręgowymi Radami Lekarskimi lub przed Wojewodą, natomiast brakuje wiedzy związanej z następującymi czteroma pytaniami prawnymi:

1. Czy mój gabinet lekarski może zatrudnić innego lekarza?
2. Jakie podatki będę płacić rejestrując praktykę zawodową, a jakie, gdy założę podmiot leczniczy?
3. Czy moja córka/syn, którzy właśnie kończą medycynę, odziedziczą po mnie mój gabinet lekarski/stomatologiczny lub podmiot leczniczy?
4. Czy mogę sprzedać swój gabinet lub podmiot leczniczy?

 

Ad 1. Czy mój gabinet lekarski może zatrudnić innego lekarza?
 

Najważniejszą rzeczą jaką lekarz musi w tym aspekcie pamiętać jest to, że indywidualna praktyka lekarska nie może zatrudniać innego lekarza w zakresie udzielanych świadczeń. To właśnie najczęściej ten argument przemawia za wyborem podmiotu leczniczego. Jeżeli lekarz planuje założyć większą działalność, planuje rozwój i zatrudnienie innych lekarzy lub lekarzy dentystów, właściwym wyborem będzie podmiot leczniczy. Warto jednak wspomnieć, że zakaz zatrudniania innych lekarzy w indywidualnej praktyce lekarskiej nie dotyczy innych osób niebędących lekarzami do wykonywania czynności pomocniczych (np. asystent stomatologiczny). Co więcej, powyższy zakaz nie dotyczy również zatrudniania lekarzy w celu odbycia przez nich stażu podyplomowego lub innego szkolenia specjalistycznego.

 

Zakładając podmiot leczniczy powyższe ograniczenie nie występuje i możliwe jest zatrudnienie innych lekarzy zarówno na podstawie umowy o pracę, jak i tzw. kontraktu. Kwestią dyskusyjną jest możliwość zatrudnienia w podmiocie leczniczym lekarza na podstawie umowy zlecenia. Wynika to z niejasnych regulacji prawnych obowiązujących w tym zakresie, jednak większość doktryny stoi na stanowisku, że nie ma przeciwskazań do zatrudniania lekarzy w podmiotach leczniczych na podstawie umowy zlecenia nawet w sytuacji, gdy lekarze nie prowadzą działalności gospodarczej w formie indywidualnej praktyki lekarskiej.

 

Jeżeli lekarz chciałby wykonywać zawód wraz z innym lekarzem/innymi lekarzami, a nie chciałby zakładać podmiotu leczniczego, rozwiązaniem jest założenie grupowej praktyki lekarskiej. W tym wypadku konieczne jest jednak założenie spółki cywilnej, spółki jawnej albo spółki partnerskiej.

 

Ad. 2. Jakie podatki będę płacić rejestrując praktykę zawodową, a jakie, gdy założę podmiot leczniczy?
 

Wybierając działalność w formie indywidualnej praktyki lekarskiej lekarz ma do wyboru aż 4 formy opodatkowania, tj.:

1. kartę podatkową,
2. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,
3. zasady ogólne wg skali podatkowej,
4. podatek liniowy.

Karta podatkowa jest najprostszą formą opodatkowania, co wynika z ograniczeń ewidencyjnych, uproszczenia zasad wymiaru i poboru podatków. Wybierając tę formę opodatkowania, lekarz nie będzie mógł łączyć tych przychodów z przychodami z innych źródeł, opodatkowanych na zasadach ogólnych. Wybór karty podatkowej oznacza, że lekarz prowadzący indywidualną praktykę lekarską będzie zobowiązany do zapłaty co miesiąc tej samej, ustalonej kwoty podatku bez względu na wysokość osiąganych w danym roku przychodów i poniesionych kosztów. Wysokość podatku uzależniona jest od wielkości działalności, ilości pracowników, ilości Klientów, dlatego też, jeżeli lekarz zdecyduje się na opodatkowanie kartą podatkową powinien przewidzieć jaką liczbę godzin przeznaczy na wykonywanie działalności.

 

W przeciwieństwie do opodatkowania kartą podatkową, wybierając ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w indywidualnej praktyce lekarskiej, lekarz będzie obowiązany uiszczać podatek w wysokości 20 % osiągniętych przychodów. Na wysokość opodatkowania nie wpływają jednak koszty poniesione w praktyce lekarskiej. Co istotne, jednym z warunków skorzystania z tej formy opodatkowania jest uzyskanie w roku poprzedzającym rok podatkowy przychodów z działalności wysokości nieprzekraczającej 250 000 euro.

 

Decydując się na jedną z dwóch ostatnich form opodatkowania, tj. skalę podatkową lub podatek liniowy, lekarz prowadzący indywidualną praktykę nie będzie ograniczony przesłankami formalnymi, które należy spełnić wybierając dwa pierwsze sposoby opodatkowania. W przypadku opodatkowania skalą podatkową, od 2020 roku występują dwie stawki podatku: 17 %, gdy podstawa nie przekracza kwoty 85 528 złotych oraz 32 %, gdy podstawa jest wyższa od kwoty 85 528 złotych. Stawka podatku liniowego wynosi obecnie 19 %. Podstawę opodatkowania w tych formach stanowi przychód pomniejszony o koszt jego uzyskania.

 

Powyżej zostały przedstawione możliwe formy opodatkowania dochodów lekarza prowadzącego indywidualną praktykę lekarską. Powyższe jednak nie ma zastosowania do podmiotu leczniczego. Wedle obowiązujących przepisów, podmiotami leczniczymi są m.in. przedsiębiorcy we wszelkich formach przewidzianych dla wykonywania działalności gospodarczej. Osoba, która zakłada podmiot leczniczy może zatem założyć:

1. jednoosobową działalność gospodarczą,
2. spółkę cywilną,
3. spółkę jawną,
4. spółkę partnerską,
5. spółkę komandytową,
6. spółkę komandytowo-akcyjną,
7. spółkę z o.o.,
8. spółkę akcyjną.

 

Opodatkowanie zależne będzie zatem od wybranej formy prawnej podmiotu leczniczego. Jeżeli lekarz zdecyduje się na założenie podmiotu leczniczego w formie jednoosobowej działalności lub na założenie spółki cywilnej czy spółki jawnej czy spółki partnerskiej, uzyskane z tego podmiotu leczniczego przychodu opodatkowane będą na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jeżeli lekarz wybierze pozostałe formy prawne, tj. spółkę komandytową, spółkę komandytowo-akcyjną, spółkę z o.o. czy spółkę akcyjną, spółki te będą podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych (spółka komandytowa od 1 stycznia 2021 r.).

 

Jeżeli lekarz planuje wykonywać działalność na mniejszą skalę, bez zatrudniania innych osób, najlepszym wyborem będzie indywidualna praktyka lekarska i wybór opodatkowania według karty podatkowej lub ryczałtu. Prowadząc indywidualną praktykę lekarską lekarz w razie niepowodzenia odpowiada całym swoim majątkiem, a także majątkiem wspólnym z małżonkiem. Dlatego taki wybór niesie ze sobą pewne ryzyka, o których należy pamiętać. W przypadku podmiotu leczniczego, opodatkowanie będzie zależne od wyboru formy prawnej działalności.

 

Ad. 3. Czy moja córka/syn, którzy właśnie kończą medycynę, odziedziczą po mnie mój gabinet lekarski/stomatologiczny lub podmiot leczniczy?
 

Kwestia dziedziczenia różni się w przypadku indywidualnej praktyki lekarskiej i podmiotu leczniczego. Lekarz, który założył indywidualną praktykę lekarską i chce, żeby ta praktyka została przejęta po jego śmierci przez np. córkę czy syna, którzy również wykonują zawód lekarza, powinien podjąć pewne kroki, ponieważ obecne warunki dziedziczenia stwarzają kwestie problematyczne. Spadkobiercy odziedziczą nieruchomość czy wyposażenie praktyki, jednak w skład dziedziczenia nie wejdzie dokumentacja medyczna, która stanowi istotny element działalności. Ponadto, spadkobraniu nie podlegają numer NIP, koncesje czy zezwolenia.

 

W podmiocie leczniczym sytuacja również jest skomplikowana i zależna od formy prawnej. Jeżeli podmiot leczniczy prowadzony jest w formie jednoosobowej działalności, skutki dziedziczenia są zbliżone do dziedziczenia indywidualnej praktyki lekarskiej. Po śmierci lekarza, spadkobiercy nie będą mogli posługiwać się m.in. numerem NIP, ponieważ jest on powiązany z osobą przedsiębiorcy. Na spadkobierców przejdą prawa i obowiązki związane z działalnością, czyli także długi. Pojawi się również problem z dokumentacją medyczną.

 

Udział w podmiocie leczniczym w formie spółek osobowych (spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej) może zostać odziedziczony, jeżeli umowa spółki tak stanowi. Przykładowo, jeżeli 3 lekarzy założy podmiot leczniczy w formie spółki jawnej i jeden z nich umiera, umowa spółki może przewidywać, że jego udział zostanie odziedziczony i wówczas takie rozwiązanie umożliwia wstąpienie po śmierci lekarza spadkobierców. Co ważne, do założenia spółki osobowej potrzebnych jest minimum dwóch wspólników.

 

W przypadku podmiotu leczniczego w formie spółek kapitałowych (spółki z o.o. i akcyjnej), dziedziczenie podlega na zasadach ogólnych. Co więcej, spółki kapitałowe mogą być założone także przez jedną osobę, która będzie posiadała 100 % udziałów.

 

Dlatego, jeżeli lekarz planuje przekazać w spadku swoją działalność, najlepszym rozwiązaniem będzie przekształcenie indywidualnej praktyki lub podmiotu leczniczego w podmiot leczniczy spółkę z o.o. Takie działanie umożliwi spadkobranie wraz ze wszelkimi pozwoleniami, koncesjami czy dokumentacją medyczną.

 

Ad. 4. Czy mogę sprzedać swój gabinet lub podmiot leczniczy?
 

Jak zostało wskazane, dziedziczenie praktyki lekarskiej jest obecnie utrudnione, więc jeżeli wystąpi chęć przekazania działalności, należy poszukać innych rozwiązań umożliwiających całkowite przeniesienie praktyki na inną osobę. Jednym z takich rozwiązań jest przekształcenie w spółkę z o.o., natomiast występuje także drugie, skuteczne rozwiązanie, tj. sprzedaż zorganizowanego przedsiębiorstwa. O ile sprzedaż podmiotu leczniczego w formie spółek osobowych i kapitałowych nie budzi wątpliwości, o tyle sprzedaż jednoosobowej działalności może powodować pewne niejasności.

 

Odpowiadając zatem na pytanie, obecne przepisy dopuszczają sprzedaż gabinetu (praktyki lekarskiej)  i podmiotu leczniczego w formie jednoosobowej działalności jako sprzedaż zorganizowanego przedsiębiorstwa. Od kilku lat obowiązuje przepis, który wskazuje, że w przypadku zaprzestania działalności przez podmiot wykonujący działalność leczniczą, dokumentację medyczną przejmuje podmiot przejmujący jego działania. Powyższe uregulowanie dało furtkę do przekazania dokumentacji podczas sprzedaży praktyki lekarskiej. Praktykę lekarską może przejąć poprzez sprzedaż jedynie lekarz lub lekarz dentysta.

 

Poniżej przedstawiam tabelaryczne porównanie praktyki zawodowej z podmiotem leczniczym

 

Zobacz również:

·       https://lexsecure.pl/pracodawca-moze-wnioskowac-do-zus-o-kontrole-zwolnienia-lekarskiego

·       https://lexsecure.pl/kontrola-zwolnien-lekarskich-prawa-i-obowiazki-pracownikow